کُنترباس
سازهای آرشه ای همواره نزد مردم و مخاطبان موسیقی جذّاب بوده اند و همینطور در داخل موسیقی نیز از اهمیّت ویژه ای برخوردار میباشد؛ به طوری که در هر سبک و در اکثر موسیقی هایی که در جهان وجود دارد، یک نوع ساز آرشه ای مشاهده شده و در موسیقی آن منطقه مورد استفاده قرار میگیرد.
از جمله سازهای آرشه ای جهانی که میتوان به آن لقب بزرگترین ساز آرشه ای جهان را اختصاص داد، ساز ” کُنترباس ” میباشد. این ساز در خانواده ی ویولن ها قرار میگیرد و عموماً صدای آن در ارکسترهای کلاسیک شنیده میشود. در ادامه قصد داریم بیشتر با این ساز آشنا شویم و در رابطه با تاریخچه، ساختار، نحوه نگهداری، نوازندگان مشهور و… ساز کنترباس به طور کامل و جامع شناخت پیدا کنیم؛ با نوانُت همراه باشید…
همچنین بخوانید:
آشنایی کامل با ساز ویولنسل یا همان چِلو
تاریخچه کنترباس
ساز کنترباس برای اولین بار در قرن 15 میلادی در اروپا ابداع و به عنوان یک ساز زهی _ آرشه ای وارد دنیای موسیقی شد. گفته میشود که این ساز با الگوگیری از سازی به نام ” ویولا دا گامبا ” که یک ساز آرشه ای و ایتالیایی میباشد، ابداع شده و در آن دوران نیز جزء خانواده ی همین ساز بوده است.
در قدیم ساز کنترباس حاوی سه سیم بود ولی امروزه دارای 4 سیم میباشد. همچنین این ساز از زمان پیدایش تا کنون اسامی مختلفی داشت به طوری که در گذشته به آن ” ویولن بِیس ” میگفتند و امروزه با دو نام کُنترباس و دابل باس ” Double Bass ” در جهان موسیقی شهرت دارد.
ساختار کنترباس
همانطور که گفته شد، ساز کُنترباس بزرگترین ساز آرشه ای در جهان میباشد و با توجه به اینکه احتمالاً در ویدیوها و عکس های گوناگون مشاهده کرده اید، برای نواختن این ساز نوازنده به صورت ایستاده قرار میگیرد چرا که با نشستن، نواختن برای نوازنده دشوار خواهد شد. این ساز به دو نوع فرانسوی و آلمانی در دنیای موسیقی موجود است و توسط نوازندگان استفاده میگردد.
ساز کنترباس جزء خانواده ی ویولُن ها قرار گرفته و از نظر کوک، ساختار و نحوه نواختن و حتی کوک ساز نیز شباهت بسیار زیادی به این دسته از سازها دارد. با اینکه این ساز معمولاً حاوی 4 سیم است امّا کُنترباس های 5 سیمه هم وجود دارند که گستره ی صوتی بالاتری نسبت به نوع رایج آن دارا میباشند که کاربرد کمی در موسیقی دارند و در اجراهای خاص توسط نوازندگان حرفه ای مورد استفاده قرار میگیرد.
همچنین بخوانید:
آشنایی و کاربرد مترونوم در موسیقی
نواختن کنترباس
نواختن کُنترباس تا حدودی شبیه به نواختن سازهای هم خانواده ی خود مانند ویولن و ویولنسل میباشد که یکی از تفاوت های شاخص آنها، ایستاده نواختن کنترباس توسط نوازنده است.
برای نواختن ساز کنترباس، نوازنده در استایل ایستاده قرار گرفته و ساز را در آغوش خود گرفته به طوری که دسته ی ساز در امتداد شانه ی چپ ( اگر چپ دست هستید، روی شانه ی راست ) خود قرار گیرد. دست راست نوازنده برای آرشه کشیدن روی سیم ها و دست چپ نوازنده برای گرفتن نُت ها روی دسته استفاده میشود.
نگهداری از کنترباس
تمامی سازهای جهان از جمله سازهای آرشه ای برای اینکه کیفیت خود را حفظ کنند، نیاز به نگهداری اصولی و استاندارد دارند؛ اگر سازی توسط نوازنده و هنرجو خریداری گردد امّا از آن مراقبت نشود، قطعا آن ساز عمر بالایی نخواهد داشت و به مرور زمان اُفت کیفیت قابل توجهی خواهد داشت.
در ادامه به نکاتی اشاره شده است که با رعایت آنها، میتوانید از ساز کنترباس خود به درستی مراقبت کرده و از صدای شفاف و استاندارد آن در درازمدّت لذت ببرید.
- اکثر سازهای زهی به رطوبت شدید حساس هستند و در خانواده ی ویولن ها این موضوع کمتر است اما برای اطمینان بیشتر، سازتان را تا حد امکان از رطوبت دور نگه دارید.
- از ساز خود در برابر شکستگی و تَرک خوردگی مراقبت کنید زیرا با توجه به اینکه جنس بدنه ی کنترباس از چوب است، با ضربه دیدن، قطعا در صدای ساز نیز تاثیر خواهد گذاشت.
- سازتان را تمیز نگه داشته و از جمع شدن گرد و غبار روی سازتان جلوگیری کنید.
- بهتر است پس از تمرین و نواختن، سازتان را درون هاردکِیس آن قرار دهید.
نکات پایانی
- قبل از خرید ساز کنترباس، حتماً با استادتان و یا یک نوازنده ی حرفه ای این ساز مشورت کرده و با جمع آوری اطلاعات کافی در این زمینه، به خرید ساز بروید. همچنین بهتر است هنگام خرید، از فروشنده ی ساز گارانتی تعویض بگیرید.
- از نوازندگان مشهور ساز کنترباس میتوان به جنیفر لیتهام و رنو گارسیا فون میباشند؛ در ایران نیز پورنگ پورشیرازی، علیرضا خورشیدفر، نادر مرتضی پور و آتنا اشتیاقی از جمله نوازندگان شاخص این ساز میباشند.
- برندهای مشهور ساز کنترباس که محبوبیت بالایی دارند و فروش قابل توجهی را نیز دارا میباشند، برندهای ” آلوی ” و ” کارل هافنر ” هستند.
مقالات مرتبط: