قانون
ساز قانون مانند بیشتر سازهای اصیل ایرانی، دارای قدمت طولانی میباشد و در طول تاریخ به بسیاری از کشورها از جمله سوریه، مصر، ارمنستان، ترکیه و… سفر کرده و در آنجا سکونت یافته است؛ البته این ساز در کشورهای مختلف، دارای ساختار و نوع نوازندگی متفاوتی میباشد. این صدای اعجاب انگیزی داشته و از نظر ظاهری نیز تا حدودی شبیه به ساز سنتور است.
در ادامه ی این مقاله قصد داریم بیشتر با این ساز آشنا شویم و درباره ی تاریخچه، ساختار، روش کوک کردن، نحوه نگهداری و… به طور کامل و جامع شناخت پیدا کنیم؛ با نوانُت همراه باشید…
همچنین بخوانید:
تاریخچه قانون
در خصوص اینکه چه کسی ساز قانون را اختراع کرده و برای اولین بار آن را نواخته است، منبع موثق و دقیقی وجود ندارد؛ برخی ها بر این معتقدند که این ساز توسط افلاطون و بسیاری نیز معتقدند ساز قانون توسط ابونصر فارابی اختراع شده است. البته که ناشناخته بودن اختراع ساز فقط مربوط به ساز قانون نیست بلکه مخترع بسیاری از سازهای ایرانی مانند تار، سه تار، سنتور و… نیز به طور دقیق مشخص نمیباشد.
پس از ورود اسلام به ایران، ساز قانون نیز مانند ساز عود به کشورهای عربی رفت و امروزه با کمی تغییرات در ساختار و نوع نوازندگی آن، در بسیاری از کشورها رواج دارد و مورد استفاده قرار میگیرد.
ساختار قانون
ساز قانون هم از نظر ظاهر و م از نظر ساختار، شباهت بسیار زیادی با ساز سنتور دارد؛ اما از نظر نوع نوازندگی و صدایی که از این دو ساز تراوش میشود، باهم متفاوتند. این ساز دارای 72 سیم میباشد که این سیم ها به صورت دسته های سه تایی تقسیم بندی شده و طبق یک چیدمان خاصی روی ساز قرار گرفته اند.
ساز قانون از اجزای مختلف و گوناگونی تشکیل شده است که جنس آن اجزا از چوب، پوست و یا فلز میباشد. اجزای تشکیل دهنده ی این ساز عبارتند از ” صفحه رویی، پوست، خَرَک، پایه خَرَک، سیم ها، گوشی ها، کلید کوک، شیطانک، پرده گردان، کَلاف ساز، شبکه های صوتی و در آخر مضراب “.
روش نوازندگی ساز قانون بدین شکل است که ساز رو به روی نوازنده قرار گرفته و ساز با کمک مضراب ها نواخته میشود. ساز قانون دو مضراب دارد و این دو مضراب در داخل انگشتان اشاره ی نوازنده قرار میگیرد.
همچنین بخوانید:
آشنایی با علامت های تغییردهنده ( دیِز، بمُل و…)
روش کوک کردن قانون
همانطور که گفته شد یکی از اجزای ساز قانون، کلید کوک میباشد و همانطور که از نام آن پیداست، برای کوک کردن ساز مورد استفاده قرار میگیرد. برای کوک کردن این ساز کافیست کلید کوک را روی گوشی سیم موردنظر قرار داده و آن را شُل و سفت کنیم تا به فرکانس موردنظر برسیم. نکته ای که باید در نظر داشت این است که در این ساز هر سه سیمی که کنار هم قرار دارند، باید صدای یک نُت را بدهند و هنگام ضربه زدن به این سه سیم، باید یک صدا و یک فرکانس منتشر شود.
برای کوک کردن سازهایی که تازه ساخته شده اند، بهتر است حدود چند ماه طبق این قاعده کوک شوند: به ترتیب نُت های دو، سُل، رِ، لا، می، سی و در آخر نُت فا کوک شوند. مهم نیست که از چه نُتی برای کوک کردن شروع میکنید، نکته مهم این است که بین نُت اول و نُت دومی که کوک میکنید، ” فاصله ی پنجم “ برقرار باشد. دلیل اینکه ما از نُت دو شروع کردیم، بخاطر ترتیب کلّی نُت ها بود.
اگر آشنایی کافی با فواصل در موسیقی ندارید، برای شناخت و یادگیری فاصله ها در موسیقی کلیک کنید.
نحوه نگهداری از ساز قانون
- نه تنها ساز قانون، بلکه اکثر سازهای ایرانی به رطوبت حساس هستند؛ در نتیجه سازتان را تا حد امکان از رطوبت زیاد دور نگه دارید.
- مراقب باشید که سازتان دچار شکستگی و یا خَط و خَش نشود؛ چرا که در صورت شکستگی شدید کیفیت صدای سازتان اُفت میکند و اگر روی بدنه ی سازتان خط و خش بیفتد، هنگام فروش سازتان به مشکل برمیخورید.
- زمانی که ردّ پرده گردان روی سیم ها دیده شود، هنگام تعویض سیم ها است. بهتر است که تقریباً هر 6 ماه یکبار سیم های سازتان را تعویض کنید.
نکات پایانی
- از نوازندگان مشهور ساز قانون در ایران میتوان به رحیم قانونی، سیمین آقارضی و ملیحه سعیدی اشاره کرد. محمد عبدالوهاب در مصر و آیتاچ دوغان در ترکیه از نوازندگان مشهور این ساز در خارج از کشور میباشند.
- در صورتی که قصد خرید ساز قانون را دارید و شناختی از ساختار آن دارا نمیباشید، بهتر است قبل از خرید آن در رابطه با راهنمایی خرید این ساز تحقیقاتی انجام دهید. در مقاله ی راهنمای خرید این ساز به نکات بسیار مهم و جامعی اشاره شده است که شما را در خرید آن راهنمایی کرده و موجب میشود که شما بهترین انتخاب را داشته باشید.
مقالات مرتبط: