شورانگیز
اگر علاقه مند به موسیقی ایرانی و سازهای ایرانی باشید، قطعاً سازی را دیده اید که از نظر ظاهری در قسمت هایی شبیه به سه تار، در بخش هایی دیگر شبیه به تنبور و در بعضی از جزئیات مشابه ساز تار میباشد. این ساز ایرانی که برگرفته از سه ساز اصیل ایرانی تار، سه تار و تنبور است، ” شورانگیز ” نام دارد.
ساز شورانگیز سن زیادی ندارد و به تازگی وارد موسیقی ایران شده است. در این مقاله قصد داریم بیشتر با این ساز آشنا شویم و در رابطه با تاریخچه، ساختار، روش نواختن، نحوه نگهداری و… ساز شورانگیز به طور کامل و جامع شناخت پیدا کنیم؛ با نوانُت همراه باشید…
همچنین بخوانید:
آشنایی اولیّه و جامع با تئوری موسیقی
تاریخچه شورانگیز
همانطور که گفته شد، این ساز قدمت بالایی ندارد و جزء ابداعات تازه در موسیقی ایران میباشد. ابداع اولیه ی این ساز توسط استاد حسین علیزاده انجام شد. همچنین استاد علی قنبری مهر برای اولین بار به سفارش استاد علی تجویدی ساخت این ساز را بدست گرفتند و اولین شورانگیز در ایران به دست ایشان ساخته شد.
الگوی ساخت شورانگیز از سه ساز کهن و اصیل ایرانی با نام های ” تار “، ” سه تار ” و ” تنبور ” ساخته شده است به طوری که در هر قسمت از این ساز، نشانه هایی از سه ساز نامبرده شده دیده میشود.
ساختار شورانگیز
همانطور که گفته شد، شورانگیز با الگوگیری از سازهای تار، سه تار و تنبور ساخته شده است به طوری که این ساز کاسه ای از جنس چوب توت یا گردو و شبیه به کاسه ی تنبور دارد، دارای دسته ای نازک و از جنس چوب گردو است که شبیه به دسته ی سه تار میباشد و روی بدنه ی آن پوست تودلی گوساله یا گوسفند قرار گرفته که این قسمت از ساز نیز مانند ساز تار میباشد.
همچنین شورانگیز نیز مانند ساز تار و برخلاف تنبور و سه تار، حاوی 6 سیم است. از اجزای دیگر این ساز میتوان به خَرَک، شیطانک، سیم گیر و گوشی ها اشاره کرد.
گفتنی است که امروزه کاسه ی شورانگیز را کوچکتر و مشابه با ساز سه تار نیز میسازند. طبیعی است که این نوع ساخت، در صدای ساز نیز تاثیر خواهد گذاشت.
همچنین بخوانید:
آشنایی با ساز تار و راهنمای خرید آن
نواختن شورانگیز
روش نواختن ساز شورانگیز مانند نواختن ساز سه تار میباشد، به طوری که نوازنده روی یک صندلی و یا به صورت چهارزانو روی زمین نشسته، کاسه ی ساز را روی ران پای راست (اگر چپ دست هستید، روی ران پای چپ) خود قرار داده و انگشت اشاره ی دست راست، به سیم ضربه زده و گرفتن پرده با انگشتان دست مخالف، شروع به نواختن میکند.
ضربه زدن به سیم ها به کمک ناخن انگشت اشاره انجام میشود اما اگر تمایلی به بلند کردن ناخن ندارید، میتوانید از مضراب هایی که داخل انگشت قرار میگیرند، استفاده کنید.
نگهداری از شورانگیز
با نگهداری و مراقبت اصولی از هر وسیله ای، به طول عمر آن وسیله اضافه خواهد شد. تمامی سازهای موسیقی از جمله ساز شورانگیز نیز از این قاعده مستثنی نیستند و نگهداری درست از آنها، موجب افزایش عمر ساز و حفظ کیفیت آن در درازمدّت خواهد شد.
در ادامه به برخی نکات اشاره شده که با رعایت آنها، به روش صحیح از ساز شورانگیز خود مراقبت کرده اید:
- اکثر سازهای ایرانی و غربی به رطوبت شدید حساسیت دارند و ساز شورانگیز نیز یکی از آن سازها میباشد. در نتیجه سازتان را تا حدّ امکان از رطوبت به دور نگه دارید.
- از ساز خود در برابر شکستگی و تَرّک خوردگی محافظت نمایید زیرا در صورت بروز این اتفاقات، ساز شما به مرور زمان کیفیت خود را از دست داده و به جایی میرسد که دیگر قابل استفاده نیست.
- به طور میانگین، هر 6 ماه یکبار سیم های ساز خود و هر 18 ماه یکبار پوست ساز خود را تعویض کنید.
- پس از تمرین، سازتان را درون هاردکِیس قرار دهید.
- پیشنهاد میشود داخل هاردکیس ساز، چند پد رطوبت گیر وجود داشته باشد.
نکات پایانی
- در صورت تصمیم به خرید شورانگیز، ترجیحاً با یک فرد متخصص در این زمینه مشورت کنید و از فروشنده ی ساز نیز گارانتی تعویض بگیرید که اگر استادتان و یا فرد متخصص تایید نکردند، ساز را نزد فروشنده برده و آن را تعویض کنید.
- برندها متنوعی از ساز شورانگیز در بازار ایران وجود دارد که از مشهورترین و پرفروش ترین آنها، میتوان به برندهای ” هرمز ” و ” جلال الدین ” اشاره کرد.
- از نوازندگان مشهور این ساز میتوان به حسین علیزاده و حسین والی اشاره کرد.
مقالات مرتبط: