هارمونیکا
یکی از سازهایی که احتمالاً دیده اید و سعی کرده اید از او صدایی خارج کنید، سازدهنی میباشد که در تمامی جهان با نام ” هارمونیکا ” شهرت دارد. این ساز جزء دسته ی سازهای بادی میباشد و نوازنده با دمیدن داخل آن، میتواند صدای آن را منتشر کند. قیمت مناسب، صدای بسیار دلنشین و راحتی در حمل آن از جمله دلایلی میباشد. که باعث محبوبیت این ساز بادی شده است.
هارمونیکا انواع مختلفی دارد و هر نوع آن در سبک های مختلفی مورد استفاده قرار میگیرد. در این مقاله قصد داریم با این ساز بیشتر آشنا شویم و با تاریخچه، ساختار و انواع آن، روش نواختن، نحوه نگهداری، نوازندگان مشهور و برندهای محبوب سازدهنی به طور کامل و جامع شناخت پیدا کنیم؛ با نوانُت همراه باشید…
همچنین بخوانید:
ریتم چیست و در موسیقی چه کاربردی دارد؟
آشنایی اولیه و مقدماتی با تئوری موسیقی
تاریخچه هارمونیکا
زادگاه ساز هارمونیکا، کشور چین میباشد. این ساز برای اولین بار در قرن 18 میلادی ساخته شد که نام قبلی آن ” شِنگ ” بوده است و مردم رفته رفته در نقاط مختلف جهان از جمله اتریش و اروپا شروع به ساخت و استفاده از این نوع سازدهنی کردند.
این ساز در اوایل ابداع آن از جنس بامبو بوده و با سفر این ساز به کشورهای اروپایی از جمله آلمان، ساختار آن دچار تغییراتی شد؛ اروپایی ها برای اولین بار در ساخت این ساز از فلز استفاده کردند و امروزه برای تولید این ساز از چوب یا پلاستیک به همراه فلز استفاده میشود.
ساختار هارمونیکا
هارمونیکا تقریباً ساختار ساده ای دارد و همانطور که گفته شد، برای ساخت آن از فلز به همراه چوب یا پلاستیک استفاده میشود. بر روی بدنه ی آن سوراخ هایی وجود دارد که هریک از این سوراخ ها مخصوص یک نُت میباشد.
هارمونیکا انواع و اقسام مختلفی دارد و انواع آن عبارتند از:
- هارمونیکای کروماتیک: رایج ترین نوع بین دسته های این ساز، هارمونیکای کروماتیک میباشد. این نوع از سازدهنی نیز از نظر ساختار، چند مدل دارد مانند هارمونیکای کروماتیک 8 سوراخه، 12 سوراخه و 16 سوراخه که هارمونیکای کروماتیک 12 سوراخه بیشترین استفاده را دارا میباشد. برای نواختن در سبک های پاپ و کلاسیک معمولاً از این نوع هارمونیکا استفاده میکنند.
- هارمونیکای دیاتونیک: از این نوع سازدهنی بیشتر در سبک های جاز و راک استفاده میشود و از نظر ساختار نیز 10 سوراخه است.
- هارمونیکای باس: این نوع از سازدهنی بیشتر برای نواختن و اجراکردن نُت های بَم استفاده میشود.
- هارمونیکای آکورد: همانطور که از نامش پیداست، برای اجرا کردن آکورد از این نوع هارمونیکا استفاده میشود.
البته لازم به ذکر است که نوع دیگری از ساز هارمونیکا به نام ” ترمولو ” وجود دارد که با توجه به گستره ی صوتی پایین آن، معمولاً برای فعالیت حرفه ای استفاده نمیشود.
همچنین بخوانید:
نواختن هارمونیکا
نواختن ساز هارمونیکا به این صورت است که نوازنده ساز را با دو دست خود گرفته و با دمیدن و مَکش سوراخ های ساز، صدای این ساز را منتشر میکنند. هر یک از سوراخ هایی که روی بدنه ی ساز وجود دارد، دربردارنده ی صدای یک نُت مخصوص میباشد.
با اینکه نواختن این ساز نسبت به سازهایی مانند پیانو و ویولن ساده تر میباشد، ولی دارای نکات مهمی است که باید هنگام نواختن و تمرین کردن، این نکات را رعایت کنید. یکی از این نکات، مرطوب بودن زبانه ی ساز میباشد؛ حتماً قبل از نوازندگی با زبان خود، کمی لبه ی ساز را مرطوب کنید.
نگهداری از هارمونیکا
هر سازی با توجه به ساختار و ویژگی هایی که دارد، نیازمند یک سری نگهداری های خاصی میباشد و این مراقبت مداوم، باعث حفظ کیفیت ساز در دراز مدّت خواهد شد. ساز هارمونیکا نیز مانند تمامی سازهای جهان، نیاز به نگهداری مستمر دارد و در صورت مراقبت نکردن از آن، موجب آسیب دیدگی و اُفت کیفیت ساز میشود.
در ادامه به نکاتی اشاره شده است که با رعایت کردن آنها، کیفیت سازتان را در دراز مدّت حفظ خواهد کرد:
- در صورتی که جنس سازتان از پلاستیک است، میتوانید سازتان را با آب شستشو دهید امّا اگر ساز چوبی دارید، به هیچ وجه این کار را نکنید.
- به هیچ عنوان ساز را محکم در دست نگیرید و به بدنه ی آن فشار وارد نکنید؛ سعی کنید خیلی نرم ساز را در دست بگیرید.
- به دلیل سایز کوچکی که این ساز دارا است، ممکن است زیر پا بماند و دچار شکستگی شود؛ در نتیجه پس از نواختن و تمرین کردن، حتماً ساز را درون هاردکیس آن قرار دهید.
- اکثر سازهای موسیقی در جهان به رطوبت شدید حساس هستند و اگر ساز شما از جنس چوب میباشد، ساز شما نیز این حساسیت به رطوبت را دارا است؛ در نتیجه تا حد امکان سازتان را از رطوبت به دور نگه دارید.
نکات پایانی
- در صورتی که فرزند خردسالی دارید و میخواهید کودکتان را علاقه مند به موسیقی کنید، میتوانید برای شروع ساز هارمونیکای ترمولو تهیه کنید زیرا هم ساز ساده تری میباشد و هم کودک شما را مشتاق هنر موسیقی میکند.
- برندهای مختلف و متنوعی از ساز هارمونیکا و یا همان سازدهنی در بازار ایران وجود دارد. از جمله محبوب ترین و پرفروش ترین برندهای این ساز، میتوان به ” سوزوکی ” و ” هوهنر ” اشاره کرد که برای خرید این ساز، میتوانید به سراغ مدل های مختلف این دو برند بروید.
- از نوازندگان مشهور این ساز میتوان به آلن ویلسون، لیتل والتر و پائول باترفیلد اشاره کرد. در ایران نیز اشخاصی چون منصور پاک نژاد، زیبا قاسمی نژاد و بابک دهقانی اشاره کرد.
مقالات مرتبط: