کاخن
سازهای کوبه ای به دلیل صدای جذابی که از آنها منتشر میشود و همچنین در اجراها نیز موجب حفظ ریتم میگردد، معمولاً در همه سبک های موسیقی و در همه کشورها مورد استفاده قرار میگیرند. از جمله سازهای کوبه ای که ساز نسبتاً جوانی میباشد و امروزه نیز محبوبیت زیادی در جهان پیدا کرده است، ساز ” کاخن ” میباشد. این ساز از نظر ظاهری تقریباً مانند یک صندلی است که نوازنده روی آن نشسته و با ضربه زدن به بدنه ی آن، صدای ساز منتشر میشود.
همانطور که گفته شد کاخن، یک ساز جهانی به شمار میرود اما کاربرد این ساز در کشورهای آمریکای جنوبی و اسپانیا بیشتر است. در ادامه ی این مقاله قصد داریم بیشتر با این ساز کوبه ای آشنا شویم و در رابطه با تاریخچه، ساختار، روش و سبک های مختلف نوازندگی این ساز به طور کامل و جامع شناخت پیدا کنیم؛ با نوانُت همراه باشید…
همچنین بخوانید:
آشنایی کلی و اولیه با تئوری موسیقی
تاریخچه کاخن
الگوی اولیه ی ابداع ساز کاخن ( کاخون )، یک جعبه ی مستطیل شکل بوده است. برخی معتقدند محل تولد این ساز، کشور اسپانیا و برخی دیگر نیز بر این باورند که ریشه ی این ساز طبق شواهدی که وجود دارد به کشور آفریقا و آمریکای جنوبی بازمیگردد. در زمان ممنوعیت ساز برای بردگان در این کشور، بردگان آفریقایی نیز به نشانه ی اعتراض بر روی جعبه ی میوه و مانند آن ضرباتی را وارد میکردند و به این شکل اعتراض خود به این تصمیم را نشان میدادند.
رفته رفته نوازندگی با جعبه در آفریقا رواج پیدا کرد و حتی بعد از منع قانون برده داری نیز باقی ماند. با گذشت زمان و توسط یک موزیسین اسپانیایی، این ساز تولیدی بردگان آفریقا به اسپانیا رفته و با برخی تغییرات، آن جعبه ی چوبی یک شکل سازگونه به خود گرفت و تبدیل به سازی شد که امروزه در جهان شهرت دارد.
همانطور که گفته شد، این ساز شهرت جهانی دارد و در تمامی کشورها از جمله ایران در حال تولید و استفاده است اما در کشورهایی مثل آمریکای جنوبی، آفریقا، اسپانیا و کوبا رواج بیشتری دارد.
ساختار کاخن
همانطور که پیداست، کاخن یک ساختار هندسی و ساده ای دارد که دارای 6 صفحه ی مستطیل شکل میباشد و این 6 صفحه در کنار هم یک مکعب مستطیل شکل را تشکیل داده اند. به صفحه رویی و یا همان هِد ساز که نوازنده روی آن ضربه میزند، ” تاپا ” میگویند؛ معمولاً در صفحه ی کناری و یا رو به رویی تاپا، یک سوراخ گردمانندی وجود دارد که به آن ” حفره ی صدا ” میگویند.
در درون کاخن نیز تنها چند سیم گیتار قرار میگیرد که یک خَش جزئی به صدای ساز میدهد و باعث افزایش جذّابیت صدای آن ساز میشود. همچنین ساز کاخن در دو نوع ثابت و رگلاژی تولید میشود که کاخن های رگلاژی قابلیت تغییر فرکانس صدا را دارند و میتوانیم صدای ساز را بَم تر و یا زیر تر کنیم.
همچنین بخوانید:
راهنمای خرید مترونوم و معرفی انواع آن
نواختن کاخن
اساس نوازندگی کاخن ضربه زدن است. نوازنده برای نواختن این ساز، روی ساز نشسته و با دو دست خود به صفحه ی تاپا ضربه میزند. نکته ی مهمی که باید به آن توجه کنیم این است که نوازنده پس از ضربه زدن، باید همان لحظه دست خود را بردارد؛ در واقع ما در هیچ قسمت از نوازندگی کاخن، دستمان را روی صفحه تاپا نگه نمیداریم.
سه سبک نواختن کاخن وجود دارد: پرویی، کوبایی و فلامینکو که در ایران رایج ترین سبک نوازندگی این ساز، سبک فلامینکو میباشد. در بخش تئوری ساز کاخن نیز خطوط حامل این ساز برخلاف خطوط حامل رایج به صورت پنج خط نیست و معمولاً دارای دو و یا سه خط میباشد.
روش نشستن بر روی کاخن تقریباً مانند نشستن بر روی صندلی میباشد؛ کمر باید کاملاً صاف و کف پاها نیز مقداری به سمت بیرون میل داشته باشد. دقت کنید که هنگام نشستن روی ساز، قوز نکنید.
ضربه های مختلفی در نوازندگی کاخن وجود دارد و از آنها هنگام نواختن این ساز استفاده میشود مانند ضربه ی اُپن، بِیس، اِسلپ، های اسلپ و… . قسمت بالایی تاپا صدای بَم تر و قسمت پایینی آن صدای زیرتری دارد؛ یعنی هرچه از بالای تاپا به سمت پایین آن حرکت کنیم و ضربه بزنیم، ساز صدای زیرتری را از خود منتشر میکند.
نکات پایانی
- این نکته را نیز در نظر داشته باشید که برای شروع یادگیری، نیازی نیست که حتماً یک کاخن فوق حرفه ای و گران قیمت تهیه کنید؛ همین که ساز شما استانداردهای لازم را داشته باشد، میتواند ساز مناسبی برای شروع نوازندگی باشد. پس از اینکه پایه ی نوازندگی کاخن را یاد گرفتید، میتوانید سازتان را تعویض کرده و یک ساز حرفه ای تر تهیه کنید.
- از نوازندگان مشهور این ساز میتوان به ” ماریو کورتس ” و در ایران نیز به ” همایون نصیری ” اشاره کرد.
مقالات مرتبط: